1-) Tarihi Doku
Çankırı’nın yazısız dönemlerine ait bilgiler oldukça kısıtlı olmakla birlikte yapılan araştırmalar Çankırı'da insanlık tarihinin Orta Paleolitik Dönemde başladığını ve Kalkolitik Dönemden bu yana kesintisiz bir şekilde devam ettiğini ortaya koymaktadır. Eski Tunç Çağı'nda (M.Ö. 3000-2000) Anadolu'nun yerli halkları olan ve şehir beylikleri halinde yönetilen Hattiler bölgede hâkimiyetlerini sürdürmüştür. M.Ö. 17. yüzyılın başlarında Hititlerin Anadolu'ya girmesiyle birlikte bölge Hitit hâkimiyetine girmiştir. Hitit İmparatorluğu'nun deniz kavimleri göçü neticesinde yıkılarak Güneydoğu Anadolu'ya çekilmesinden sonra bölge sırasıyla Frig, Kimmer, Lidya, Pers, Paflagon Pontus, Roma ve Bizans hakimiyetinde kalmış ve bunları takiben Selçuklu ve Osmanlılar hüküm sürmüştür. Çankırı ve yöresi 1082 yılında Emir Karatekin tarafından fethedilerek Türk topraklarına dâhil olmuştur. Helenistik ve Roma dönemlerinde Gangra olan Çankırı'nın adı Roma döneminde Germanikopolis olarak da kullanılmıştır. Osmanlı Dönemi'nde Kengari ve Kengırı olarak adlandırılan yöre, Cumhuriyet döneminde il olarak Çankırı adını almıştır.
2-) Konum, Coğrafi Yapı, Komşu İller, Nüfus
Orta Anadolu'nun, İç Anadolu ile Batı Karadeniz geçiş kuşağında yer alan ve 7490 km2 alana sahip olan Çankırı; güneyde Ankara ve Kırıkkale, batıda Bolu, kuzeyde Kastamonu ve Karabük, doğuda ise Çorum illeriyle komşudur. Çankırı topraklarının yaklaşık % 60'ı dağlar ve yüksek tepelerden oluşmaktadır. İlin kuzey sınırındaki dağlar, aynı zamanda en yüksek kesimini teşkil etmektedir. Kuzey Anadolu dağlarının ikinci sırasındaki Ilgaz Dağları, doğu-batı düzleminde uzanmaktadır. Çankırı'da Kızılırmak Havzası dışında kayda değer önemli ovalar yoktur. İl sınırları içindeki akarsuların en büyüğü, aynı zamanda ülkemizin en uzun nehri olan Kızılırmak'tır.
Çankırı İzmir’e 595 km, İstanbul’a 710 km ve Ankara’ya 131 km mesafede yer almaktadır. TUİK verilerine göre 2019 yılı sonu itibariyle merkez ilçenin nüfusu 97.882, il genel nüfusu ise 195.789 olarak tespit edilmiştir.
Çankırı ilinin Merkez ilçesiyle birlikte Atkaracalar, Bayramören, Çerkeş, Eldivan, Eskipazar, Ilgaz, Kızılırmak, Korgun, Kurşunlu, Orta, Ovacık, Şabanözü ve Yapraklı olmak üzere 14 ilçesi, 3 beldesi ve 372 köyü bulunmaktadır.
3-) İklim ve Bitki Örtüsü
Çankırı, Karadeniz iklim kuşağından İç Anadolu Bölgesine özgü kara iklimine geçiş kuşağında yer almasına rağmen Çankırı'da genellikle İç Anadolu'ya özgü karasal iklim hüküm sürmektedir. Merkez, Ilgaz ve Yapraklı İlçelerinde kışlar serin, yazlar ılık geçmektedir. Çerkeş İlçesinde ise kışlar soğuk, yazlar serin geçer. Hemen hemen her mevsim yağışın görüldüğü şehirde en fazla yağış alan ilçe Yapraklı'dır.
İklimsel farklılık bitki örtüsüne de yansımaktadır. Güneye doğru inildikçe bitki örtüsünde değişim ve zayıflama gözlemlenir. Şehrin düz olan güney kısmı tamamen çıplaktır. Kuzeyindeki dağlar kısmen ormanlıktır. Vadiler kavak ve söğüt ağaçları ile örtülüdür. Akarsu civarları meyve ağaçları ve bağlarla örtülüdür. Arazinin % 18’i ormanlık, % 35’i çayır ve mer’a, % 35’i ekili arazidir. Ormanlarda; çam, köknar, meşe ve ardıç ağaçları vardır. Bitki örtüsünün alt florasında ise hububat, yemlik ve yemeklik baklagiller ile ayrıkotu, devedikeni ve yumak gibi bitkiler bulunmaktadır. Ayrıca akarsular boyunca söğüt ve kavak ağaçları ile zengin meyve bahçelerine de rastlanmaktadır.
4-) Ekonomi
Sanayinin yeni yeni geliştiği Çankırı ilinin ekonomisi temelde tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Gelirinin % 50’ye yakını tarım sektöründen temin edilmektedir. Çalışan nüfusun % 70’i tarım, hayvancılık ve ormancılıkla uğraşmaktadır. Çankırı leblebisi, balı, el dokuma bez ve peştamalı ile meşhurdur. Buğday, çeltik ve tuz ekonominin temelini oluşturmaktadır. Şehirdeki başlıca tarım ürünleri buğday, arpa, mısır, fasulye, mercimek, burçak, fiğ, patates ve şeker pancarıdır. Devres vadisinde inci tanesi gibi pirinç de yetişmektedir. Koyun üretimi her sene artarken, tiftik keçi sayısı azalmaktadır. Arıcılık da gelişmekte olup kovan sayısı 40.000’e yakındır. Çankırı maden bakımından zengin ise de çıkarılan madenler en çok alçıtaşı, tekel tarafından çıkarılan kaya tuzu, betonit ve linyittir. Kaya tuzu bir mağara içinden çıkarılmaktadır.
ULAŞIM
1-) Karayolu
Çankırı diğer şehirlerle olan ulaşımını ağırlıklı olarak karayolu ile sağlamaktadır. Şehirdeki iki ana yol ağı sayesinde Ankara, İstanbul ve İzmir gibi büyükşehirler dâhil olmak üzere kara yolu ile ulaşımı kolay olan bir şehirdir. İstanbul’u Karadeniz ve Doğu Anadolu’ya bağlayan E-80 karayolu Çankırı sınırlarından geçmektedir. Türkiye’nin birçok şehrinden de Çankırı’ya karşılıklı olarak otobüs seferleri düzenlenmektedir. Çankırı’da şehir içinde ulaşım belediye otobüsleri ile sağlanmaktadır. Çankırı merkeze 1 km mesafedeki Otogardan merkeze servisler ve belediye otobüsleriyle ulaşım sağlanabilmektedir.
Çankırı Otogarı: Abdulhalik Renda Mah. Bayramlar Sk. No:4 Merkez/Çankırı
Tel: (286) 212 58 88
2-) Demiryolu
Ankara-Zonguldak arasında yer alan demiryolu 1930'lu yıllarda hizmete konulmuştur. Uzun yıllar yolcu taşımacılığında da kullanılan demiryolu hattındaki revizyon çalışmaları sebebiyle yük taşımacılığı devam ederken yolcu taşımacılığına geçici bir süreliğine ara verilmiştir.
Çankırı Tren Garı: Abdülhalik Renda Mah. Alparslan Türkeş Cad. Çankırı Merkez,
Tel: 0 376 213 13 19
3-) Havayolu
Çankırı’da havaalanı bulunmamaktadır. Ancak Ankara Esenboğa Havalimanı Çankırı’ya 110 km mesafede olup 1 saatte ulaşımı mümkündür. Uzak yerlerden gelecekler bakımından Ankara Esenboğa aktarmalı bir yolculuk alternatifi olarak düşünülebilir.
Şehrin Meşhur Yönleri
İç Anadolu’nun bu küçük şehri tarihi ve kültürel geçmişiyle ve halen devam eden yöresel lezzet ve ürünleriyle kendinden söz ettirmektedir. Türkiye’nin en güzel kayak merkezlerinden ve milli parklarından biri olan Ilgaz Dağı Çankırı’nın reklam yüzüdür. Aynı şekilde Anadolu’nun her tarafında bilinen Çankırı ibriği, Çankırı Yumurta Tatlısı ve Kızılcık Şurubu Çankırı’nın en bilinenleridir.
Yöresel Ürünler ve Yapılabilecek Alışverişler
Birçok medeniyete ev sahipliği yapmış köklü geçmişi olan şehirlerden biri olan Çankırı’da yöre halkının el işi zanaat işleri ve bölgede yetişen yaş meyve ve yemişler Çankırı’yı ziyaret edenlerin yanlarında götürmeyi isteyebileceği hediyelik ürünlerdendir. El işi ürünler ile bakır işi yaygın olarak yapılmaktadır. Ancak Çankırı ile özdeşleşen tuz lambası ziyaretçilerin en çok tercih ettiği hediyeliklerdendir. Bu nedenle Çankırı’ya yolunuz düştüğünde, Çankırı Kaya Tuzundan yapılan ve ortamdaki nem dengesini koruyabilen özelliğe sahip olan Tuz Lambası,
Sofralık Çankırı Kaya Tuzu, Kızılırmak Kavunu ve Kızılcık alabilirsiniz. Aynı şekilde Çankırı’nın tarihi Bakırcılar Çarşısı’ndan bakırdan yapılma tepsiler, siniler ve ibrikler de alınabilecek yöresel ürünlerdendir.
