1-) Tarihi Doku
M.Ö. 1700’lü yıllarda Hitit Devletinin önemli kentlerinden biri olan Kilis’in Kuzey Batısındaki Yesemek, Hititlerin Heykel atölyesinin bulunduğu önemli bir merkezidir. İlk kez bir Asuri tabletinde Ki-li-zi adında bir yerden söz edilmesine göre, Kilis’in Asurlular döneminden beri var olduğu anlaşılmaktadır. Kilis M.Ö. 700 ile 550 yılları arasında Asur, Med, Pers İmparatorlukları yönetiminde kalmıştır. Büyük İskender’in Pers Devletini yıkmasından sonra, Roma İmparatorluğu’na bağlanmıştır. Bu İmparatorluğun bölünmesinden M.S. 636 yılına kadar Bizans İmparatorluğu’nun bir kenti olmuştur. Kilis Hz. Ömer döneminde İslam Devletine katılmış olup 639 yılında önemli bir Roma (Bizans) kalesi olan Ravanda Kalesi ile birlikte savaşsız alınmıştır. 1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra Bölgede Selçuklu İmparatorluğu’na bağlı bir Türk Devleti kurulmuştur. 1084’ten sonra Kilis ve yöresine Türk Bey ve oymakları yerleştirilmiştir. I. Selim tarafından 1516 yılındaki Mercidabık Savaşı sonucunda Osmanlı topraklarına katılmıştır.
2-) Konum, Coğrafi Yapı, Komşu İller, Nüfus
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Hatay-Maraş oluğu ile Fırat Irmağı arasında uzanan Gaziantep Platosu’nun güneybatı kesiminde yer alan Kilis, doğuda Oğuzeli, batı ve kuzeyde Islahiye, kuzey ve kuzeydoğuda Şahinbey, güneyde Suriye toprakları ile çevrilidir. Şehir bu konumuyla Akdeniz ve Güneydoğu bölgeleri arasındaki geçiş kuşağı üzerinde bulunur. Şehir merkezi doğudan batıya doğru uzanan Resul Osman Dağı eteklerinde kurulu olup güneye doğru inildikçe düz arazilere inen fazla engebeli olmayan bir sahada yer almaktadır. İlin kuzeyinde yer alan ve doğudan batıya uzanan dağlar arasında kuru dereler ve birkaç küçük akarsu bulunmaktadır. Genellikle kıraç arazilerin yer aldığı bu dağların etekleri ve üst kısımlarında tarıma elverişli araziler bulunmaktadır.
Kilis, İzmir’e 1148 km, İstanbul’a 1179 km ve Ankara’ya 726 km mesafede yer almaktadır. Kilis’ın TUİK verilerine göre 2019 yılı sonu itibariyle merkez ilçesi Antakya’nın nüfusu 118.033 ve il genel nüfusu 142.490 olarak tespit edilmiştir. Kilis’in merkez ilçesi ile birlikte Musabeyli, Elbeyli ve Polateli olmak üzere 4 ilçesi ve 137 köyü bulunmaktadır.
3-) İklim ve Bitki Örtüsü
Genel karakteri itibariyle Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü Kilis, Akdeniz havzasının genel atmosfer dolaşımı içerisindeki yeri gereği yazın çoğunlukla tropikal; kışın ise kutupsal hava kütleleri gibi birbirinden farklı özellikler gösteren hava kütlelerinin tesirinde kalır. Yazın oldukça etkili olan ve tarihi devirlerden beri Eteziyen olarak tanınan hava hareketi; yörede etkili olmadan önce, Akdeniz üzerinden geçerken az da olsa nem kazanıp, Amanos dağlarını geçerken soğuduğundan bu devrede sıcak ve nisbi nemi düşük olan ilde, serin - nemli etkisiyle bilinir ve garbi olarak adlandırılır. Görüldüğü üzere Akdeniz iklimi (tropikal) ile karasal iklimin kesiştiği yerde bulunan Kilis ve yöresinde, söz konusu iklim kuşaklarının özellikleri egemendir. Bu yapı; biri sıcak-kuru diğeri serin nemli olmak üzere farklı klimatolojik özellik içerir. Bu nedenle şehir yazın sıcak ve kurak, kışın soğuk ve yağışlı bir iklime sahiptir.
Kilis bitki örtüsü bakımından Güneydoğu Anadolu step örtüsü ile Akdeniz’in tipik bitki örtüsü maki arasında geçit alanı durumundadır. Kilis coğrafyasının tarıma elverişli olmayan alanın % 16’sını çayır ve meralar, %12’sini fundalıklar, %6’sını da ormanlık alanlar oluşturmaktadır. Orman ve korular Kurt Dağı, Haremli Tepesi, Afrin Çayı, Sabun Suyu, Deliçay yörelerinde yoğunlaşmıştır. Bu alanda yöredeki en yaygın ağaç türü olan kızılçam, meşe, ardıç, tesbih ağacı, sakız ağacı, menengiç, akçakesme, sumak, badem, alıç, ahlat gibi ağaç türleri ile kaplıdır. Orman altı bitki örtüsü ise karaçalı, püren ve karışık maki formasyonlarından oluşur.
4-) Ekonomi
Kilis ili ekonomisi büyük ölçüde tarıma ve hayvancılığa dayanmaktadır. Bu tarım alanlarında tahıllar ve diğer bitkisel ürünler, sebze, meyve ve içecek ürün üretimi yapılmaktadır. İlde yetiştirilen önemli tarım ürünleri arasında zeytin, üzüm, biber, antepfıstığı ve silajlık mısır önemli bir yer kaplamaktadır. Kilis’in sanayisinin en belirgin özelliği tarımsal ve hayvansal kaynak potansiyeline yönelik olmasıdır. Şehrin tarımında önemli bir yer tutan zeytin, üzüm ve buğday ürünleri aynı zamanda imalat sanayinde; pekmez, alkol, zeytinyağı ve bulgur üretim tesislerinde girdi olarak kullanılmaktadır. Özellikle üzüm ve zeytin, Kilis’e katma değer kazandıran iki önemli ürün grubunu oluşturmaktadır.
ULAŞIM
1-) Karayolu
Kilis’e ulaşım bakımından karayolu ulaşımı iyi bir alternatiftir. Karayolu ulaşım ağı ve yollar iyi olduğundan dolayı neredeyse Türkiye’nin her tarafından şehre doğrudan otobüs seferleri düzenlenmektedir. Şehir merkezine 4 km mesafedeki Otogara özel araç veya minibüs ve belediye otobüsleriyle ulaşım sağlayabilirsiniz.
Kilis Otogarı: Yavuz Sultan Selim Mah. Dolmuş Son Durağı Kilis
Tel: 03428132833
2-) Demiryolu
Kilis’e doğrudan demiryolu ile ulaşım imkânı bulunmamaktadır.
3-) Havayolu
Kilis’te havaalanı bulunmaktadır. Kilise en yakın havaalanı olan Gaziantep Havaalanı Kilis’e 40 km. uzaklıktadır. Kilis’e havayolu ile ulaşım sağlamak isteyenler Gaziantep Havaalanına geldikten sonra Gaziantep-Kilis arası yolcu taşıyan otobüs firmaları vasıtasıyla kilise ulaşım sağlayabilirsiniz.
Şehrin Meşhur Yönleri
Çok eskilere dayanan tarihi, kültürel zenginlikleri ve mutfağıyla Güneydoğu Anadolu’nun kendine has şehirlerinden biri olan Kilis özel ve etkileyici bir coğrafyaya, zengin bir kültürel çeşitliliğe ve harika bir mutfağa sahiptir. Ortadoğu’dan birçok kültürü kapmış olan Kilisin verimli topraklarında yetişen üzümlerinden yapılan pekmezi ve el emeği göz nuru yorganları ülke çapında meşhurdur.
Yöresel Ürünler ve Yapılabilecek Alışverişler
Kilis’i gezip gördükten sonra dönüşte kendinize, ailenize ve sevdiklerinize hediye almak isterseniz sizi memnun edecek miktarda yöresel ürün bulacaksınız. Kilis'te, saten kumaş üzerine iğne yardımıyla işlenen çeşitli renk ve desenlerden oluşan göz nuru dökülerek üretilen yorganlar ve üstü yumuşak deri, tabanı kalın deri olan ve köşkerler tarafından elde dikilen yemeni Kilis ziyaretinde alabileceğiniz yöresel ürünlerdir.
Ayrıca yöreye ait pekmez çeşitlerinden katı veya sıvı pekmez ile zeytinyağı da alınabilir.
.png)
