1-) Tarihi Doku
Tarih boyunca bölgede katmanlaşan farklı medeniyetlere ev sahipliği yapan ve zengin kültürüyle bir medeniyetler şehri olan Mardin, birçok farklı dil, din ve kültür mozaiğiyle farklı tarihi süreçlerden geçmesine rağmen, özellikle Mezopotamya ve Mısır’da görülebilen büyük boyuttaki birlik ve beraberliği sergilemektedir. Mezopotamya’nın ve özellikle Mardin’in en eski yerleşimcileri, yazılı anıtlardan, yazılı gelenekten, Sümerlerden başka, Akadlar veya Akadlardan önce M.Ö. 3. binyılın sonlarına doğru Kuzey Mezopotamya’da görülen ve Hurilerin ataları veya yakın akrabaları olan Subarulardır. M.Ö. 4. asırda Makedonya Krallığının egemenliğine giren Mardin İskender’in ölümü üzerine bölge sırasıyla Selevkos Devletinin, Perslerin, Sâsânîlerin ve M.S. 1. asırdan itibaren de Roma İmparatorluğunun hâkimiyeti altında kalmıştır. M.S. 395’te Roma İmparatorluğu bölününce Bizans egemenliğinde kalan şehir, 640 tarihinde İslâm Devleti’nin ve sonraki asırlarda Hamdânîlerle Mervânîler, Bağdat’taki Abbâsî Halîfeliğine tâbi olmak şartıyla bu bölgeyi ellerinde tuttular. 1071 Malazgirt Zaferinden sonra Mardin toprakları Selçuklu Türklerinin eline geçti. Mardin bölgesine Büyük Selçuklulardan sonra Eyyûbîler, Anadolu Selçukluları, İlhanlılar, Memlûklular, Timurlular, Karakoyunlular ve Akkoyunlular hâkim olmuştur. 1507’de İran’daki Safevîler, Mardin’i ele geçirdiler. Yavuz Sultan Selim Han, 1517 Çaldıran Zaferi sonrası Mardin Osmanlı topraklarına katılmıştır.
2-) Konum, Coğrafi Yapı, Komşu İller, Nüfus
Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Dicle Bölümü'nde Suriye sınırında yer alan Mardin, güneyinde Suriye, batısında Şanlıurfa, kuzeyinde Diyarbakır ve Batman, kuzeydoğusunda Siirt ve doğusunda Şırnak illeri ile çevrilidir. Mardin il topraklarının % 4.8 ini kaplayan dağlar doğu-batı istikametinde uzanır ve ovadan ortalama 600 metre yükseklikte çok geniş bir kütle oluşturur. Yükselti bazı kesimlerde 1000 metre üzerine çıkar. Dağlar genellikle çıplaktır. Büyük bölümü kalkerli olduğundan çatlaklar ve yarıklar oluşmuştur. Yüzey suları çatlaklardan dibe çekilmekte ve ovalara yakın platolarda yüzeye çıkmaktadır. Dicle Vadisi ile Kızıltepe, Mardin ve Nusaybin Ovaları önemli topraklardır.
Mardin İzmir’e 1437 km, İstanbul’a 1445 km ve Ankara’ya 992 km mesafede yer almaktadır. TUİK verilerine göre 2019 yılı sonu itibariyle merkez ilçe olan Artuklu’nun nüfusu 178.154 ve il genel nüfusu ise 838.778 olarak tespit edilmiştir. Büyükşehir olan Mardin’in, merkez ilçesi Artuklu dâhil olmak üzere Dargeçit, Derik, Kızıltepe, Mazıdağı, Midyat, Nusaybin, Ömerli, Savur ve Yeşilli olmak üzere 10 İlçesi ve 702 mahallesi bulunmaktadır.
3-) İklim ve Bitki Örtüsü
Şehrin Kuzeyindeki yüksek dağların iklimi doğrudan etkilediği Mardin’de kış döneminde oluşan yüksek basınç alanı, kış aylarının soğuk geçmesine yol açar. Bir yandan güneydeki çöl ikliminin etkisi altında bulunması, bir yandan kuzeydeki yüksek dağların serin hava kütlelerinin bölgeye girişini engellemesi nedeniyle ilin genelinde yazlar çok sıcak geçerken karasal iklimin tipik özelliği görülür. Ancak Derik, Nusaybin ve Savur ilçelerinde pamuk, fındık ve zeytin gibi ürünlerin yetişmesine imkân sağlayan Akdeniz iklimi ile karasal iklimin ortak özelliklerine sahip mikro klima özelliği görülmektedir.
Mardin geneline hâkim olan bitki örtüsü bozkırdır. Dağ yamaçları ve vadilerde meşe ormanlarına rastlanan Mardin’de orman ve fundalık saha il topraklarının % 15’ini geçmez. Ekili ve dikili sahalar % 40, çayır ve meralar % 38’dir. Nusaybin ve Savur’da geniş kavaklık alanlar bulunmaktadır.
4-) Ekonomi
Mardin, ekonomisi ağırlıklı olarak tarıma, hayvancılığa ve ticarete dayalı olup, sanayi çok gelişmemiştir. Şehirde büyük, orta ve küçük ölçekli sanayi işletmeleri bulunmaktadır. Mardin ilinin geleneksel ekonomik yapısı tarım ve ticarete dayalı olduğundan sermaye sahibi insanlar daha çok batıda sanayinin yoğun olduğu illerde yatırım yapmayı tercih etmişlerdir. İlde sanayileşme faaliyetleri öncelikle İl Özel İdaresi, Türkiye Kalkınma Bankası ve Kamu İktisadi Kuruluşlarının önderliğinde kurulan sanayi tesisleri ile başlamıştır. Bu tesislerin en önemlileri Mardin Çimento Fabrikası, Güneydoğu Anadolu Fosfatları Mazıdağı İşletmeleri, Kızıltepe Yem Fabrikası, Mardin Boru Fabrikası ve Mardin Kireç Fabrikasıdır. Son dönemlerde uluslararası nakliyat şehrin ekonomisinde önemli bir yeri tutmaktadır. Bölgenin Nusaybin Sınır kapısı (Suriye) ve Habur Sınır kapısına çok yakın olması sebebiyle nakliyecilik gelişmiştir.
ULAŞIM
1-) Karayolu
Bölgenin karayolları ağının kavşak noktalarından biri olan Mardin, E-24 karayolu ile Urfa ve Gaziantep üzerinden Adana’ya; 69 numaralı yol ile Diyarbakır ve Elazığ üzerinden İç Anadolu ve Kuzeydoğu Anadolu’ya; E-24 karayolu ile doğuya uzanarak Nusaybin, Cizre ve Silopi’den sonra Irak topraklarına bağlanmaktadır. Bu nedenle neredeyse Türkiye’nin her tarafından şehre doğrudan otobüs seferleri düzenlenmektedir. Şehir merkezine 4 km mesafedeki Otogara özel araç veya minibüs ve belediye otobüsleriyle ulaşım sağlayabilirsiniz.
Mardin Otogarı: Mardin-Midyat Karayolu Kamor mevkii 47100 Merkez/Mardin
Tel: 0 (482) 213 45 46
2-) Demiryolu
Mardin’e doğrudan sefer düzenleyen TCDD’nin anahat ve bölgesel trenleri bulunmamaktadır. Ancak il topraklarına Şanlıurfa-Ceylanpınar'dan giren demiryolu, sınırı izleyerek Suriye ve Irak'a ulaşır.
3-) Havayolu
Mardin’de 1999 yılında hizmete açılan Mardin Havaalanı bulunmaktadır. Mardin’e düzenli olarak Ankara, İzmir ve İstanbul’dan uçuşlar bulunmaktadır. Mardin Havaalanı, şehir merkezine 20 km uzaklıkta olup havaalanından kent merkezine HAVAŞ servisleri ve belediye otobüsleri ile ulaşım sağlanabilir.
Mardin Havalimanı: Turgut Özal Mah. Mardin Cad. Dış Kapı No:468 Kızıltepe/Mardin
Tel: 0 (482) 313 34 00
Şehrin Meşhur Yönleri
Kendine ait mimarisi ve zengin kültürel yapısıyla ilgi çeken bir şehir olan Mardin birçok kültürü ve dini temsil eden tarihi yapıları ve her biri ayrı güzelliğe sahip olan Mardin evleri ve taş sokakları ile dünya çapında meşhur bir şehirdir. Mardin Kültürel Peyzajı olarak Dünya miras listesine giren nadir şehirlerden biridir.
Yöresel Ürünler ve Yapılabilecek Alışverişler
Mardin'i gezip gördükten sonra dönüşte kendinize, ailenize ve sevdiklerinize hediye almak isterseniz sizi memnun edecek miktarda yöresel ürün bulacaksınız. Geleneksel el sanatları içerisinde gümüş tel işleme sanatı anlamına gelen “telkari” sanatı özellikle Mardin ve Midyat ilçesinde oldukça gelişmiştir. Gümüşten genellikle kolye, yüzük, bilezik, küpe gibi takılar ve rozet, kalemlik, isimlik gibi hatıra eşyaları yapılmaktadır. Revaklı Çarşıdaki dükkânlardan, başta telkari olmak üzere Mardin’e özgü el yapımı eşyaları bol miktarda bulabilirsiniz.
Mardin merkezinde önemli diğer bir sanat dallarından olan bakırcılık ve kalaycılığın en güzel örneklerini bulabileceğiniz Bakırcılar Çarşısında kahve fincanları, şahmeran işlemeli tepsiler, cezveler, ayran kaseleri ve şekerlikler de alınabilir.
Bunların haricinde Mardin yöresine özgü bir bitki olan Bıtım (Çıtırmık) yabani fıstığın yağından yapılan Bıtım Sabunu, bölgede yetişen bademlerden yapılan rengârenk badem şekeri, dağlı leblebi ve Mardin'de yetişen üzümlerden yapılan Süryani Şarabı da önemli yöresel ürünlerdir.
İpek Yolu güzergâhında yer alan Mardin; kendine ait mimarisi ve zengin kültürel yapısıyla ilgi çeken bir şehirdir. Gezginlerin cadde cadde, sokak sokak dolaştığı, her karışı tarih kokan bu şehir bir açık hava müzesini andırmaktadır. "Gece gerdanlık, gündüz mezarlık" denilen Mardin, camileri, kiliseleri, mimarisi, ovaları ile taş diyarların şehridir. Farklı dinlerin ve Türk, Kürt, Arap ve Süryani kültürlerinin iç içe yaşandığı bu şehir medeniyetlerin buluştuğu yerdir. Mardin farklı dini inanışlar paralelinde, sanatsal açıdan da tarihi değeri olan camiler, türbeler, kiliseler, manastır ve benzeri dini eserler barındırmaktadır. Şehirde uluslararası kuruluşlarca kültür mirası kabul edilmiş, koruma altına alınmış birçok tarihi yapı mevcuttur. Kendine has evleri, sıcak insanları ve lezzetli yemekleriyle Mardin ülkemizde görülmesi gereken yerlerden biridir. İşte Mardin’e gitmenizi gerektiren tarihi ve doğal güzellikler.
1-) Dara Antik Kenti
Roma İmparatoru Anastasius'un (491-518) girişimleriyle 505 yılında, Doğu Roma İmparatorluğu’nun doğu sınırını Sasanilere karşı korumak için askeri amaçlı bir garnizon kenti olarak kurulmuş olan Dara, Yukarı Mezopotamya'nın en önemli yerleşim yerlerinden birisidir. Kaya içine oyulan yapılardan oluşan ve geniş bir alana yayılan Dara Antik Kenti’nin içinde kilise, saray, çarşı, zindan, tophane ve su bendi kalıntıları halen görülebilmektedir. Ayrıca köyün etrafında tarihleri Geç Roma Dönemi’ne kadar giden mağara evlere rastlanmaktadır. Çevresi 4 kilometrelik bir surla korunmuş olan antik kentteki iç kale, kentin kuzeyinde ve 50 metre yüksekliğindeki tepenin üst düzlüğüne kurulmuştur. Mardin’in 30 kilometre güneydoğusunda Oğuz Köyü'nde bulunan Dara Antik Kentine özel araç veya turlarla ulaşım sağlayabilirsiniz.
2-) Deyrulzafaran Manastırı
Milattan önceki dönemde Güneş Tapınağı, daha sonra da Romalılar tarafından kale olarak kullanılan bir kompleks üzerine inşa edilen Deyrulzafaran Manastırı, Mardin Ovasına hakim bir noktada bulunmaktadır. Üç kattan oluşan Manastır 5'inci yüzyıldan başlayarak farklı zamanlarda eklentiler yapılmış ve bugünkü haline 18'inci yüzyılda kavuşmuştur. Kuruluşundan sonra Mor Şleymun Manastırı ve Mor Hananyo Manastırı olarak bilinen Manastır 15. yüzyıldan sonra da Manastır’ın etrafında yetişen zafaran (safran) bitkisinden dolayı Deyrulzafaran (Safran Manastırı) adı ile anılmaya başlanmıştır. Kubbeleri, kemerli sütunları, ahşap el işlemeleri, iç ve dış mekânlardaki taş nakışları ile ilgi çeken Deyrulzafaran Manastırı, uzun tarihi boyunca Süryani Kilisesi’nin dini eğitim merkezlerinden biri olmuştur. Bugün de Süryani Kilisesi’nin önemli dini merkezlerinden biri ve Mardin Metropoliti’nin ikametgâhı olan Deyrulzafaran Manastırı, dünyanın dört bir yanına dağılmış Süryaniler tarafından ibadet merkezi olmanın yanı sıra yerli ve yabancı ziyaretçilerin Mardin gezilerinin önemli ziyaret noktalarından biridir. Mardin’in 4 kilometre doğusunda bulunan Deyrulzafaran Manastırına özel araç veya turlarla ulaşım sağlayabilirsiniz.
3-) Mor Gabriel Manastırı
Süryani Kadim Cemaati'nin ünlü ve büyük yapıtlarından biri olan Mor Gabriel Manastırının (Deyrulumur Manastırı) temelleri Mor Şmuel ile Mor Şemun tarafından 397 yılında bir Zerdüşt tapınağının kalıntıları üzerinde inşa edilmiştir. Meşe ağaçları ile kaplı yüksekçe bir tepede yapılmış olan Manastırın içine ve dışına değişik tarihlerde eklemeler yapılmıştır. 615 ve 1049'da Metropolitlik Merkezi olan manastırda, Kral Arcadius (395-408) zamanında Mor Şemun tarafından barınma ve dua yerleri yapılmıştır. Kral Theodosius (408-450) çağında lahitlerin konacağı abide evi, Meryem Ana Kilisesi, Resuller Kilisesi, Kırkşehit Kilisesi, Mor Şmuel Mabedi, kral kızı Theodora'nın Mor Şmuel tarafından iyileştirilmesi nedeniyle Theodora Kubbesi, Mor Şlemun Mabedi yapılmıştır. Dünyanın ayakta duran en eski Süryani Ortodoks manastırı olma özelliğine de sahip olan Manastır, Yunanistan Athos Dağı'nda kurulu herhangi bir manastırdan en az 400 yıl daha eski bir tarihe sahiptir. Manastırın 5. ve 6. yüzyıldan kalan eşsiz yapıları, Bizans dönemi mozaikleri, kubbeleri, kapılarıyla büyük bir tarihi öneme sahip olan manastırın yapımında Midyat kesme taşları kullanılmıştır. Midyat ilçesinin 23 kilometre güneydoğusunda bulunan Manastıra özel araç veya turlarla ulaşım sağlayabilirsiniz.
4-) Kasımiye Medresesi
Yapımına Artuklu Dönemi’nde başlanmış ve Akkoyunlu Hükümdarı Cihangiroğlu Kasım Padişah döneminde 1457-1502 yıllarında tamamlanmış olan Kasımiye Medresesi Mardin yapılarının en büyüklerindendir. Günümüze kadar mükemmel yapısıyla ayakta kalabilen medrese, açık medrese tipinde, iki katlı, kubbeli, tek ve açık avlulu olup inşasında düzgün kesme taş kullanılmıştır. Plan özellikleri, taş işçiliği ve süsleme motifleri bakımından ilgi çeken Medresenin avlusunda bir çeşme ve büyükçe bir havuz bulunmaktadır. Güneyde ovaya açık bir cepheye sahip olan Medrese, Mardin’in en çok ziyaret edilen tarihi yapılarından biridir. Mardin merkezde Yeniyol Altı Mahallesinde bulunan Kasımiye Medresesi’ne özel araç veya toplu taşıma araçlarıyla ulaşım sağlayabilirsiniz.
5-) Zinciriye Medresesi
Artuklu Sultanı Melik Necmettin İsa bin Muzaffer Davud bin El Melik Salih tarafından 1385 yılında yaptırılmış olan Zinciriye Medresesi, doğu ve batı uçlarındaki dilimli kubbeleri ve doğu tarafına rastlayan yüksek anıtsal portali ile çok uzaklardan bile dikkati çeken Mardin’in önemli tarih yapılarından biridir. Medresenin mihrabın etrafı kakma motiflerle işlenmiştir. Minber kesme taştan yapılmıştır. Avlunun batısındaki eyvandan ise türbe olduğu anlaşılan ve kubbe ile örtülü mekâna geçilir. Üst kat daha çok küçük oda mekânlarından oluşmaktadır. Bunlar bir zamanlar medresede okuyan kişilerin odacıklarıdır. Mardin’de Timur ve ordusu ile savaşmış olan Melik Necmeddin İsa bir süre bu medresede hapsedilmiştir. Mardin merkezde 1. cadde üzerinden Kuyumcular Çarşısına varmadan merdivenlerden kaleye çıkan yol üzerinde yer alan Medreseye, özel araç veya toplu taşıma araçlarıyla ulaşım sağlayabilirsiniz.
6-) Ulu Cami
12'nci yüzyıl Artuklu Dönemi mimarisinin temel özelliklerini yansıtan Ulu Camii dilimli kubbesi ve minaresiyle Mardin’in sembolü niteliğinde bir yapıdır. Kayıtlara göre 1176 yılında iki minareli inşa edilmiş olan Mardin Ulu Caminin bugün tek minaresi bulunmaktadır. Mevcut minarenin de 1888/1889 yıllarında yeni ve elektik bir üslupla yapılmış olduğu kayıtlardan anlaşılmaktadır. Erken dönemde özellikle güneydoğuda meydana çıkan, mihrap önü kubbeli enine gelişen cami plan ve formunun çok önemli bir örneği olan Cami, düzgün kesme taştan yapılmıştır. Ulu Cami’nin kubbesi dıştan yivleme tekniğiyle yapılmıştır. İlk olarak bu binada kullanılmış ve sonraları Mardin’de gelenek halini almıştır ki bazı geç dönem Artuklu yapılarında karakteristiktir. Mardin Merkezde bulunan Camiye özel araç veya toplu taşıma araçlarıyla ulaşım sağlayabilirsiniz.
7-) Kırklar Kilisesi
Mardin’in önemli tarihi yapılarından olan Kırklar Kilisesi, Mor Behnam ile kız kardeşi Saro adına 6'ncı yüzyılın ortalarında inşa edilmiştir. Kilise, Doğu-batı yönünde 12 masif sütun üzerine oturtulmuş kemerlerle taşınan tavan bölümü düzgün kesme taşlarla örülüdür. Mor Behnam Kilisesi olarak da tanınan Kırklar Kilisesi, her iki ismini de erken dönem Hıristiyan efsanelerinden almıştır. 12. yüzyılda Mardin'deki asıl Kırklar Kilisesi Cami'ye (Şehidiye Camii) dönüştürülünce Mor Behnam Kilisesi Kırklar Kilisesi olarak isim değişikliğine uğramış ve halen bu isimle anılmaktadır. Kilise’de üç giriş kapılı ince taş işçiliği ile işlenmiş mihrapları, dört yüz yıllık ahşap mihrap kapıları, 1500 yıllık kök boya ile baskı perdeleri, geniş avlusu içinde çan kulesi evi ve adeta dantel gibi işlenmiş taş oymacılığı örneklerinin yer aldığı divanı ile dikkat çekmektedir. 1170 yılında kırk şehitlere ait kemikler bu kiliseye getirilmiştir. 1293’te Mardin Süryani Kadim Patriklik Merkezi olduktan sonra halkın ruhani ve idari işleri bu kiliseden idare edilmeye başlanmıştır. Kırklar Kilisesi bugün Mardin'de hem ziyarete hem ibadete açık olan birkaç kiliseden biridir. Aynı zamanda Metropolitlik Kilisesidir. Mardin Merkezde bulunan Kiliseye özel araç veya toplu taşıma araçlarıyla ulaşım sağlayabilirsiniz.
8-) Mardin Müzesi
Mardin Müzesi sahip olduğu geniş koleksiyonu kadar hizmet verdiği tarihi bina nedeniyle yerli ve yabancı ziyaretçilerin mutlaka ziyaret ettikleri yerlerden birisidir. 1895 yılında Antakya Patriği İgnatios Behnam Banni tarafından Süryani Katolik Patrikhanesi olarak yaptırılmış olan tarihi bina, uzun bir süre dini amaçlı hizmet verdikten sonra çeşitli kurumların hizmet binası olarak hizmet verdikten sonra 2000 yılında Mardin Müzesi olarak hizmet vermeye başlamıştır. Bünyesinde bulunan eserlerin çeşitliliği ile de oldukça dikkat çekici olan Mardin Müzesinde, Paleolitik Çağdan MS 19.yy’a kadar olan dönemleri kapsayan buluntular sergilenmektedir. Mardin Merkez Şar Mahallesi, Birinci Cadde’de, Cumhuriyet Meydanı’nın kuzeyinde bulunan Müzeye özel araç veya toplu taşıma araçlarıyla ulaşım sağlayabilirsiniz.
9-) Mardin Kalesi
Kartal yuvası olarak da bilinen ve Mardin’e hâkim bir manzaraya sahip olan Mardin Kalesi, doğal kaya üzerine çok az eklentilerle müstahkem bir hale getirilmiş olması ile dikkat çekmektedir. 10. yüzyılda Hamdaniler tarafından inşa edilen kale, 1 km. uzunluğunda, 30-150 m. genişliğindedir. Çeşitli zamanlarda Mardin’e uğrayan gezginlerin verdikleri bilgilerden kalede çok sayıda yapı olduğu anlaşılmaktadır. Mardin Kalesi her sene yoğun şekilde yerli ve yabancı turist çeken önemli kültür miraslarından biridir. Mardin il merkezinde bulunan Kaleye, özel araç veya toplu taşıma araçlarıyla ulaşım sağlayabilirsiniz.
10-) Mardin Evleri
Mardin’de yaşayan medeniyetlerden geriye kalan birçok tarihi eserin yanı sıra Mardin’in her biri şaheser niteliğindeki tarihi evleri görülmeğe değer niteliktedir. Gün ışıyınca daracık taş sokaklarda gezerken sizi alıp bir başka âleme götürecek nitelikteki Mardin evleri, kendine özgü yapılarıyla sadece Güneydoğu Anadolu'nun değil ülkemizin de en ilgi çekici yapılarıdır. Mardin mimari yapılarıyla dikkat çeken Mardin evlerinin gölgesinin birbirinin üzerine düşmediği söylenir. Mazı Dağları'nın (Masius) güney yamaçlarında, doğudan batıya 2.500 metre uzunluğunda, 500 metre genişliğinde bir alana kurulu olan eski Mardin’e, Kaleden ve karşıdan bakıldığında, Mardin evleri, birbiri üstüne yığılmış gibi duruyor. Doğal konumdan doğan bu üst üstelik ve sıkışık yapılaşma, kente özgün bir görünüm kazandırmıştır. Mardin evleri kalenin eteklerinden ovaya doğru birbiri üzerine yükselen teraslar halinde, tepenin güney yamacına yerleşmiştir. Temel yapım malzemesi olarak kolay işlenebilen sarı kalker taşının kullanıldığı, çeşitli motiflerle bezenmiş geleneksel Mardin evlerinin en önemli özelliği taş işçiliğidir. Kapı ve pencereleri, sütuncuklar, kemerler ve değişik motiflerle süslenmiştir. Mardin il merkezinde yürüme mesafesindeki Mardin evlerine her türlü ulaşım sağlayabilirsiniz.
11-) Diğer Yerler
Mardin’in yukarıda belirtilen tarihi ve doğal güzelliklerinin yanı sıra 13. yüzyılın başlarında Artuklu Sultanı Melik Nasreddin Artuk Aslan tarafından yaptırılan Şehidiye Medresesesini; Medrese mimarisi açısından eyvanlı medreselerin öncü örneklerinden biri olarak kabul edilen Hatuniye Medresesini; 1275 yılında Artuklu Döneminde yaptırılan Artuklu Kervansarayını; 17. yüzyılda yapılan Sipahiler ya da Tellallar Çarşısı olarak da bilinen Revaklı Çarşıyı; "Kazancılar Çarşısı" da denilen Bakırcılar Çarşısını; 1890 yılında Şatana ailesi tarafından Ermeni mimar Lole’ye yaptırılmış ve Mardin sivil mimarisinin en güzel örneklerinden biri olan Eski Ptt Binasını (Şatana Ailesi Evi); Nusaybin ilçesinde bulunan Zeynelabidin Camii ve Külliyesini; Midyat’ta Cumhuriyet Meydanında bulunan Meryem Ana Kilisesini; MS 419’da Aziz Yakup (Mor Yakup) adına inşa edilen Mor Yakup Manastırını; Midyat’ın güneyinde kalan plato ve tepelerin eteğinden kaynağını alan Beyazsu Deresini, Sabancı Kent Müzesini ve Midyat Devlet Konukevini de gezilecek yerler listesine koymayı unutmayınız.
Ne Zaman Gidilir? Neler Yapılır?
Mardin’e hâkim olan iklim koşulları ve gezilecek yerlerin niteliği dikkate alındığında Mardin için en ideal gezi dönemi ilkbahar aylarıdır.
1-) Şehrin Yemek Lezzetleri
Tarih boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış olan Mardin Türkiye'nin mutfağı en zengin şehirlerinden biridir. Özellikle yöresel baharatların kente özgü yemeklere bambaşka bir tat ve görüntü kattığı Mardin mutfağı, yörede yetişen bitkilerin yardımı ve yaşam tarzının belirleyiciliğiyle geleneksel bir boyut kazanmıştır. Mardin mutfağının zenginliği, gelmiş geçmiş uygarlıkların kültür birikimleri ve yöre halkının medeniyetteki değişim sürecinde kendilerini yenilemedeki yetenekleri ile açıklanabilmektedir. Çeşitli dinlerin dinsel törenleri için hazırlanan yemekler, düğün, doğum ve ölüm sonrası geleneksel günler ve ayinler için özel olarak yapılan hayır yemekleri, yöre mutfağını oluşturan ögelerden bazılarıdır. Bu nedenle yolunuz Mardin’e düştüğünde et yemeklerinin en bilinenlerinden biri olan Kaburga Dolmasını ;
kebap ve et kültürünün yaygın olduğu Mardin mutfağının lezzetli yemeklerinden olan Soğan Kebabını; Mardin'in en ünlü hamur yemekleri arasında yer alan Kiliçeyi; Mardin'in et kültürünü en iyi yansıtan yemeklerden olan kuzu kolu etinin domates, patlıcan ve pilav gibi garnitürlerle servis edildiği Doboyu;
Mardin'in sevilen yemeklerinden biri olan ve kapalı pide olarak bilinen Sembuseki; bulgurlu pilavın baharatlarla ve dana eti ile tatlandırılması ve üzerine yumurta kırılması ile yapılan Accini; Mardin'e özgü içli köfte olan İroku ;
Mardin'in, lokmaya benzeyen meşhur tatlılarından olan Zingili; içinde kuşbaşı doğranmış kuzu eti ve çağla bulunan bir lezzet olan Firkiyeyi; Mardin'in en özel yemeği olan ve işkembe dolması olarak bilinen Kibbeyi ;
pekmez, un, toz şeker ve tarçın gibi basit ve birbirine pek yakışan malzemelerle hazırlanan Harire Tatlısını denemeyi ve yemekten sonra Mardin’in meşhur Mırra denen özel kahvesini içmeyi unutmayınız.
Tarihi ve doğal güzellikleri ile gezginlerin önemli duraklarından olan Mardin’e gelen ziyaretçilerin konaklayabileceği çok çeşitli konaklama imkânları bulunmaktadır. Gelişmiş şehir merkezi ve kültürel öneme sahip yapılarıyla her yıl çok sayıda turiste ev sahipliği yapan Mardin’de konaklamak için her bütçeye uygun kaliteli otel ve pansiyonlar bulunmaktadır. Özel sektöre ait konaklama yerlerinin haricinde Mardin ve ilçelerinde öğretmenevi ve polisevi gibi kamu kurumlarına ait konaklama yerleri de bulunmaktadır. Aşağıda kalınabilecek yerlerin listesi verilmiştir.
Mardin Merkez Öğretmenevi: Belediye Arkası. Nasrullah Demir Cad. No: 10. Mardin
Telefon: (482) 213 70 80
Mardin Polisevi: Mardin-Diyarbakır Yolu. Yenişehir Mah. Ozan Cad. Mardin
Telefon: (482) 212 98 72
Mardin Hekimevi: 13 Mart Mah. Artuklu/Mardin
Telefon: 0(482) 212 77 03
Mardin İl Özel İdaresi Misafirhanesi: İstasyon Mah. Merkez/Mardin
Telefon: 0(482) 215 19 30
Mardin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Misafirhanesi: 13 Mart Mah. Emniyet Cad. Artuklu / Mardin
Telefon: 0(482) 2121199
Mardin Artuklu Üniversitesi Sosyal Tesisleri ve Uygulama Oteli: 1. Cadde Üçyol Kavşağı Mevkii No:148/B Artuklu/MARDİN
Telefon: 0(482) 212 99 90
Mardin Tarım İl Müdürlüğü Misafirhanesi: Kayacan Mh. Nusaybin Cad. Mardin
Telefon: 0(482) 2126433
Midyat Devlet Konukevi: Akçakaya Mah. 148. Sk. No:12, 47510 Midyat/Mardin
Telefon: 0 (534) 080 85 00
Mardin Karayolları Misafirhanesi: Çağlar Mah. Diyarbakır Mardin Yolu, Artuklu/Mardin
Telefon: 0(482) 212 24 04
1-) Festival ve Etkinlikler
Mardin zengin tarihi ve doğal güzelliklerini tanıtmayı ve korumayı amaçlayan yöresel ve ulusal düzeyde birçok etkinlik ve festivale de sahipliği yapmaktadır. Yapılan bu festival ve etkinliklerden katılmanızı önerdiklerimiz şunlardır:
Uluslararası Mardin Film Festivali
2006 yılından itibaren Mardin Film Ofisi Derneği öncülüğünde Mardin Belediyesi ve Mardin Valiliği'nin desteği ile Mardin'de düzenlenen Uluslararası Mardin Film Festivali diğer adıyla SineMardin, Mardin’de düzenlenen ve geniş katılım sağlanan önemli bir festivaldir. Festival kapsamında yerli ve yabancı film gösterimlerinin yanı sıra söyleşiler ve çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir.
Mardin Kiraz Festivali
Yeşilli ilçesi ve köylerinde yetiştirilen kirazın tanıtımı ve yöre halkının festival etkinlikleri kapsamında kaynaşmasının hedeflendiği Festival Yeşilli Belediye Başkanlığı tarafından her yıl Haziran ayında organize edilmektedir.
Uluslararası Uçurtma Festivali
Her yıl Nisan ayında Mardin Valiliği, Mardin Büyükşehir Belediyesi ve Mardin Müzesi tarafından düzenlenen ve birçok ülkeden uçurtma sevdalısı turistlerin de katıldığı festival kapsamında rahvan ve midilli atlarının gösterileri, masal kahramanları canlandırmaları, çocuklar için özel tasarlanmış festival aracı, arbane ekibi, bando takımı ve Her Yerde Sanat Derneği akrobasi gösterileri düzenlenmektedir. Uçurtma seven, uçurtma yapan ve uçuranları bir araya getiren festival kapsamında yaklaşık 5000 uçurtma uçurulmaktadır.
Ömerli Bağ Bozumu Kültür ve Sanat Festivali
Ömerli Belediyesi tarafından her yıl Ekim ayında düzenlenen festival Mardin’in önemli üzüm merkezlerinden olan Ömerli İlçesi´nin ve Ömerli’nin meşhur üzümünün tanıtımı ve şehre katma değerinin arttırılmasını amaçlamaktadır. Festival kapsamında tanıtım stantları, halk konserlerinin yanı sıra Mardin´e özgü, Mazrone üzümü ve buğday unuyla yapılan harire tatlısı, cevizli sucuk ve Mazrone Pekmezi katılımcılara ikramlar yapılmaktadır.
2-) Sosyal ve Kültürel Alanlar
Mardin’de tüm ihtiyaçlarınızı karşılayabileceğiniz alışveriş merkezlerinin yanı sıra yöresel ürünleri satın alabileceğiniz yöresel çarşı ve dükkânlar bulunmaktadır. Bu noktada Emirgan AVM ve Mova Park isimli alışveriş merkezlerinde keyifli alışverişler yapabilir ve hoşça vakit geçirebilirsiniz. Bunun yanında tarihi dokusuyla hediyelik eşya dükkânı, kafe ve restoranlarıyla ziyaretçilerine hizmet veren Surur Hanın, adeta açık hava müzesi gibi hissedeceğiniz Mardin Eski Çarşı’nın, Mardin’in popüler alışveriş noktaları arasında yer alan Kayseriye Çarşısının, başta telkari olmak üzere Mardin’e özgü el yapımı eşyaları bol miktarda bulabileceğiniz Revaklı Çarşının ve bakır işlemeciliğin en güzel örneklerini bulabileceğiniz Bakırcılar Çarşısının otantik havasında keyifli vakit geçirilebilirsiniz.
Tarihi ve doğal güzellikleriyle adından söz ettiren Mardin’de sosyal ve kültürel yaşam da hareketlidir. Mardin Gençlik ve Kültür Evi ve Mardin Büyükşehir Belediyesi Gençlik Merkezi başta olmak üzere şehirdeki kültürel mekânlarda yıl boyu birçok etkinliğe ev sahipliği yapılmaktadır. Ayrıca Mardin Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu ve çevre il şehir tiyatroları ile devlet tiyatroları yıl boyunca önemli tiyatro gösterilerine imza atmaktadır. Kültür ve Tiyatro merkezilerine şehir içi toplu taşıma araçları ile rahatlıkla ulaşılabilir.
Mardin Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu: Yenisehir Mahallesi, Ravza Cd. 47200 Artuklu\Mardin
Tel: 0482 212 10 08
3-) Üniversite
Mardin’de 2007 yılında kurulmuş olan Artuklu Üniversitesi bulunmaktadır. Üniversite mevcut halde 8 fakülte, 2 yüksekokul, 8 meslek yüksekokulu, 3 enstitü, 1 devlet konservatuarı, 11 araştırma ve uygulama merkezi ile yükseköğretim hizmeti vermektedir. Mardin Artuklu Üniversitesi; Mardin şehir merkezine 5 km mesafede bulunan Mardin Artuklu Kampüsü, 7 km mesafede bulunan İstasyon Yerleşkesi, Antik Mardin’de yer alan Mimarlık Fakültesi ve Mardin’in 6 ilçesinde bulunan Meslek Yüksekokulları ile toplamda 12.647 öğrenciye öğrenim imkânı sunmaktadır. Üniversitelerin kampüslerine ulaşım belediye araçları ve dolmuşlarla sağlanmaktadır.
.jpg)
Artuklu Üniversitesi: Artuklu Yerleşkesi, Diyarbakır Yolu Artuklu / Mardin
Tel: 0 482 213 4002
Web: https://www.artuklu.edu.tr/
Kredi Yurtlar Kurumunun bünyesinde üniversite öğrencilerine hizmet veren merkez ilçelerde 2 ve Midat’ta 1 toplam 3 yurt bulunmaktadır. Devlet yurtları haricinde şehir merkezinde öğrencilere hizmet veren bir çok özel yurt ve apart şeklinde öğrenci evleri de bulunmaktadır.
Mardin Kız Öğrenci Yurdu: Yalım Mah. 217. Sokak No:33/1 Artuklu/Mardin
Telefon: 0(482) 502-0506
Kasımiye Öğrenci Yurdu: Nur Mah. Yurt Cad. No: 3/1 Artuklu Ünv. Kampüs İçi Artuklu/Mardin
Telefon: 0(482) 212-9664
Aziz Sancar Öğrenci Yurdu: Bahçelievler Mahallesi Zeynel Abidin Erdem Bulvarı Devlet Hastanesi Yanı No: 30/B Mardin / Midyat
Telefon: 0482 502 01 70
4-) Kütüphane
Mardin ve ilçelerinde Kültür ve Turizm Müdürlüğü'ne bağlı olarak faaliyetlerini sürdüren halk kütüphanelerinin yanı sıra Artuklu Üniversitesi Merkez Kütüphanesi bulunmaktadır.
Mardin İl Halk Kütüphanesi: Savurkapı Mah. Nusaybin Cad. No:32 Artuklu/Mardin
Tel: 0 (482) 212-1665
Artuklu Üniversitesi Merkez Kütüphanesi: Artuklu Yerleşkesi, Diyarbakır Yolu Artuklu / Mardin
Tel: 0 482 213 4002
Mardin Valiliği
15 Temmuz Şehitler Caddesi Hükümet Konağı / Mardin
0482 212 37 41
Mardin Büyükşehir Belediyesi
İstasyon, 47060 Mardin Merkez/Mardin
0482 215 19 31 - 33 - 34
Mardin İl Emniyet Müdürlüğü
13 Mart Mah. Emniyet Cad. Artuklu/Mardin
0482 212 24 50
Mardin İl Jandarma Komutanlığı
Diyarbakır Kapı, Yeni Yol Cd., 47100 Mardin
0482 212 39 42
https://mardin.jandarma.gov.tr/
Mardin İl Milli Eğitim Müdürlüğü
Yenişehir Mah. 34. Sok. No 9 Artuklu/Mardin
0482 212 12 58
Mardin İl Sağlık Müdürlüğü
13 Mart Mahallesi Vali Ozan Caddesi No:104 Mardin
0482 212 77 53-54-55
https://mardinism.saglik.gov.tr/
Mardin Devlet Hastanesi
Nur Mahallesi Vali Ozan Caddesi (47100) Artuklu/Mardin
0482 212 10 48
Gezilecek Yerler
